Εάν 100 000 άνθρωποι ποδηλατούν στη δουλειά μια μέση απόσταση 5 χλμ κάθε μέρα, εξοικονομούν ετησίως €196 εκατομμύρια.
Το Συμβουλίου Προώθησης Χρήσης Ποδηλάτου αποτελεί το επιστημονικό συμβουλευτικό σώμα του Υπουργείου Μεταφορών, Επικοινωνιών και Έργων σε θέματα προώθησης της ποδηλασίας και μικροκινητικότητας. Από τη σύστασή του το 2016, αναπτύσσει μια Στρατηγική βασισμένη σε 17 Δράσεις (http://podilato.gov.cy/mtcw/cycling.nsf/mtcw03a_el/mtcw03a_el?OpenDocument), με βασικό στόχο την αύξηση του ποδηλατικού μεριδίου μετακινήσεων (cycling share). Ο ευρωπαϊκός στόχος ορίζει τουλάχιστον διπλασιασμό του μεριδίου αυτού, ενώ η Κύπρος θέτοντας ψηλότερη φιλοδοξία, επιδιώκει τετραπλασιασμό του ποδηλατικό μερίδιο στο 4%, μέχρι το 2030. Ήδη η υφιστάμενη ποδηλατική υποδομή του νησιού μετρά περίπου τα 183 χλμ (2022): 11 km στη Λάρνακα, 54 km στην Αμμόχωστο, 22km στη Λεμεσό, 61 km στη Λευκωσία και 35 km στη Πάφο.
Η ΕΕ εξοικονομεί ετησίως περισσότερους από 16 εκατομμύρια τόνους CO2 eq., χάρη στην αστική ποδηλασία, ίσους με τέσσερις φορές τις εκπομπές ΑτΘ ολόκληρης της Κύπρου.
H αποστολή του ΣΠΧΠ λαμβάνει σήμερα σημαντικότερη βαρύτητα, αφού το ποδήλατο αποτελεί απάντηση στην περιβαλλοντική απειλή και την ενεργειακή κρίση. Η ΕΕ φιλοδοξεί, μέχρι το 2050, να είναι η πρώτη ήπειρος, η οποία θα είναι κλιματικά ουδέτερη και ενεργειακά ανεξάρτητη, δείχνοντας την περιβαλλοντική της ευαισθησία και το σεβασμό της στη φύση και τις επόμενες γενιές. Η ισχύς εν τη ενώσις λοιπόν, και με το Effort Sharing Regulation (2018), η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατανέμει κλιματικούς και ενεργειακούς στόχους στα κράτη-μέλη, στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας (2020). Η Κύπρος δεν έχει πλέον επιλογή. Δεσμεύεται να μειώσει τις εκπομπές της σε αέρια του θερμοκηπίου (ΑτΘ) κατά 32% μέχρι το 2030, δηλαδή να εξοικονομήσει περίπου 4300 Gg CO2 eq., αλλιώς να πληρώσει περίπου €500 εκατομμύρια πρόστιμο, εάν δεν το πετύχει. Με τον τομέα των μεταφορών να ευθύνονται για το 49% των εκπομπών και το 52% της τελικής κατανάλωσης ενέργειας, εκτός συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών (ΣΕΔΕ), σίγουρα υπάρχει μεγάλο περιθώριο βελτίωσης.
Η ΕΕ, χάρη στην αστική ποδηλασία, εξοικονομεί ετησίως περισσότερα από 3 δισεκατομμύρια λίτρα συμβατικών καυσίμων (€4 δισεκατομμύρια, που είναι ίση με τρεις φορές την κατανάλωση καυσίμων της Κύπρου.
Μετά το 2027, τα καύσιμα κίνησης θα υπάγονται στο ΣΕΔΕ, με αποτέλεσμα αναμενόμενη αύξηση της τιμής τους, μέχρι και 47% σε σύγκριση με το 2020. Για τους αστικούς ποδηλάτες, το οικονομικό όφελος είναι ακόμη μεγαλύτερο, αφού πέρα από το μηδενικός κόστος καυσίμων, ησυντήρηση ενός ηλεκτρικού ποδηλάτου είναι περίπου 7 φορές μικρότερη από ενός συμβατικού αυτοκινήτου. Μόνο η αντικατάσταση ενός καθημερινού ταξιδιού, μήκους 10 χλμ, από και προς τη δουλειά με το ηλεκτρικό ποδήλατο, εξοικονομεί περίπου €350 το μήνα και 25 λεπτών καθημερινά για το ποδηλάτη.
Σύμφωνα με πρακτική εφαρμογή στην Ευρώπη, η βελτίωση του ποδηλατικού δικτύου μπορεί να βοηθήσει 40% των μετακινήσεων να γίνονται με ποδήλατο, το οποίο μπορεί να μειώσει την κυκλοφοριακή συμφόρηση κατά 45%.
Η Κύπρος ταλαιπωρείται χρόνια από κυκλοφοριακό πρόβλημα, με πηγή του προβλήματος την έλλειψη χώρου και τον συνεχώς αυξανόμενο κυκλοφοριακό φόρτο. Η διαπλάτυνση και επέκταση του οδικού δικτύου δεν βοηθούν από μόνες τους την κατάσταση. Το ποδήλατο όμως, μπορεί να επταπλασιάσει την έκταση του νησιού, αφού από ένα δρόμο, πλάτους 3.5 μέτρων, που κανονικά, θα περνούσαν 100 αυτοκίνητα μέσα σε μια ώρα, μπορούν να περάσουν 700 ποδήλατα.
Η Ολλανδία, η οποία αντιμετώπισε τρομερό κυκλοφοριακό πρόβλημα στις αρχές της δεκαετίας του ’70, απέδειξε, μισό αιώνα μετά, ότι η λύση σε αυτό είναι δουλειά τόσο του ποδηλάτου, όσο και όλων των βιώσιμων μέσων μεταφοράς. Δεδομένου ότι το 44% των Ολλανδών χρησιμοποιεί το ποδήλατο για το last mile, μπορεί να χαρακτηριστεί ως βασιλιά της πολυτροπικότητας, εξ ου και κερδίζει συνεχώς έδαφος σε σχέση με το αυτοκίνητο.
Η ετήσια αύξηση της βιομηχανίας ποδηλάτων στην Ευρώπη αναμένεται να έχει ρυθμό κοντά στο 5.5%, ενώ των αυτοκινήτων μόλις 1.7% μέχρι το τέλος του 2024.
Εξίσου σημαντικό επιχείρημα υπέρ της αστικής ποδηλασίας είναι και η κοινωνική υποχρέωση για ίσες ευκαιρίες και προσβασιμότητα, για τα άτομα εκείνα που είτε το επιθυμούν, είτε εξαναγκάζονται να κινούνται πάνω σε δύο ρόδες. Τα άτομα με κινητικά προβλήματα, οι ανήλικοι, οι οικονομικά ευάλωτοι, είναι εγκλωβισμένοι στην ανάγκη του αυτοκινήτου. Αποτελεί κοινωνική υποχρέωση να εξασφαλιστεί το δικαίωμα μιας εναλλακτικής επιλογής μετακίνησης για όλους τους μετακινούμενους.
Σύμφωνα με το ECF, σε χώρες με υψηλό cycling share, οι γυναίκες επωφελούνται περισσότερο από αυτό, τα νεαρά άτομα αναπτύσσουν πιο έντονα τάσεις ανεξαρτησίας, οι υποδομές για τα ΑμεΑ είναι βελτιωμένες, όπως και το αίσθημα ασφάλειας στις αστικές περιοχές.
Η Κύπρος αποτέλεσε το 16ο κράτος μέλος της ΕΕ που υπέγραψε ένα χρόνο πριν, στις 3 Ιουνίου 2023, την Ευρωπαϊκή Δήλωσης για την Ποδηλασία (European Cycling Declaration), καθιστώντας την αρκετά ισχυρή, ώστε στις 3 Απριλίου 2024 να υιοθετηθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο της Ευρώπης, ως επίσημο νομικό έγγραφο. Με αυτό οι ευρωπαϊκές χώρες δεσμεύονται για τις υποχρεώσεις τους απέναντι στους αστικούς ποδηλάτες σε όλη την Ευρώπη. Με έναυσμα τη Δήλωση αυτή, τα επόμενα χρόνια φαίνονται να είναι πολλά υποσχόμενα για τους ευρωπαίους αστικούς ποδηλάτες!
Μαρία Καμένου
Εκτελεστικός Μηχανικός,
Κλάδος Βιώσιμης Κινητικότητας,
Public Works Department
Γενική Γραμματέας
Συμβούλιο Προώθησης Χρήσης Ποδηλάτου,
Ministry of Transport, Communications and Works
