Α. ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
Tο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα, αποτελεί την Εθνική Στρατηγική της Κύπρου, για την επίτευξη των στόχων που έχει θέσει η Ευρωπαϊκή Ένωση ως ήπειρος για κλιματική ουδετερότητα και ενεργειακή ανεξαρτησία μέχρι το 2050. Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και το πακέτων μέτρων Fit for 55, στοχεύουν στην επίτευξη αντίστοιχα του τελικού στόχου για το 2050 και του ενδιάμεσου στόχου για το 2030, ο οποίος είναι η μείωση κατά 55% των εκπομπών Αερίων του Θερμοκηπίου (ΑτΘ) από το 1990. Τα 27 κράτη μέλη της ΕΕ ακολουθώντας τα ορόσημα που έχουν τεθεί για το 2030, 2040 και 2050, υποχρεούνται να ακολουθήσουν τα μέτρα για την επίτευξη των στόχων που θα οδηγήσουν στην πράσινη μετάβαση και σε μια σύγχρονη και ανταγωνιστική οικονομία το 2050 σε όλους τους τομείς της Συμφωνίας (ενέργεια, βιομηχανία, κτήρια, γεωργία, ρύπανση, μεταφορές, βιοποικιλότητα, κτλ.).
Για το 2030, ο στόχος του 55% έχει μοιραστεί στα κράτη μέλη, με την Κύπρο να επωμίζεται ως εθνικό στόχο τη μείωση κατά 32% των εκπομπών ΑτΘ μέχρι το 2030, καθώς και επιμέρους εθνικούς στόχους για κάθε τομέα της οικονομίας. Οι τελευταίες προβλέψεις έχουν δείξει πως η Κύπρος δεν θα μπορέσει να ικανοποιήσει το στόχο αυτό, γεγονός που τη βάζει μπροστά από το κίνδυνο να πληρώσει υψηλά πρόστιμα για τη διαφορά των πραγματικών της εκπομπών από το -32% και άλλες σοβαρών κυρώσεων. Στο πιο αισιόδοξο σενάριο, η Κύπρος θα καταφέρει να επιτύχει μείωση 23%, δηλαδή απόκλιση κατά 9% από το στόχο της, που μεταφράζεται περίπου σε πρόστιμα €500 εκατομμύρια, τα οποία θα αφαιρεθούν από τον αναπτυξιακό προϋπολογισμό του κράτους.
Β. ΤΟΜΕΑΣ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ
Ειδικότερα ο τομέα των μεταφορών ευθύνεται για την εκπομπή του 47% των εκπομπών ΑτΘ (2021 Gg CO2 eq. από τα 4312 Gg CO2 eq. συνολικά) της χώρας (με εξαίρεση τον τομέα των βιομηχανιών) και για το 52% της τελικής κατανάλωσης ενέργειας (1 Mtoe από τα 1,9 Mtoe συνολικά). Από αυτή την κατανάλωση, 60% οφείλετε στις χερσαίες μεταφορές και αποτελεί τον τομέα με την πιο επείγουσα ανάγκη για λήψη μέτρων. Το Υπουργείο Μεταφορών, Επικοινωνιών και Έργων, έχει ομαδοποιήσει τα μέτρα για μείωση των εκπομπών ΑτΘ από τον τομέα των χερσαίων μεταφορών και τη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας, σε δύο βασικούς πυλώνες μέτρων.
Β.1. ΠΡΩΤΟΣ ΠΥΛΩΝΑΣ: Μετατόπιση μετακινήσεων
Ο πρώτος πυλώνας μέτρων στοχεύει στην μείωση των μετακινήσεων που πραγματοποιούνται με το ιδιωτικό όχημα, από 91% που είναι σήμερα στο 82% το 2030, για την προώθηση των εναλλακτικών μέσων διακίνησης, όπως είναι το λεωφορείο, το ποδήλατο και η πεζή διακίνηση. Ο πυλώνας έχει βασικό μέτρο την υλοποίηση των Σχεδίων Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας σε όλες τις πόλεις, μέσα από τα οποία θα κατασκευαστεί υποδομή για τις δημόσιες συγκοινωνίες, όπως λεωφορειολωρίδες, σύγχρονες στάσεις και Park and Ride, για την αστική ποδηλασία και την μικροκινητικότητα, όπως ποδηλατόδρομοι και χώροι στάθμευσης για ενεργά μέσα διακίνησης (ποδήλατα, σκούτερς, κτλ.) και υποδομές για την πεζή διακίνηση, όπως είναι πεζοδρόμια και δημόσιοι χώροι συγκέντρωσης και πρασίνου. Επιπλέον, στον πυλώνα αυτό εντάσσονται μέτρα όπως η βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών στις δημόσιες μεταφορές μέσω του συστήματος τηλεματικής, τα ευφυή συστήματα μεταφορών (ITS) και οι νέες στάσεις – στέγαστρα για τις δημόσιες συγκοινωνίες. Αξίζει να σημειωθεί ότι η επίτευξη των μέτρων στον πυλώνα αυτό, είναι ιδιαίτερα σημαντική και για την άμβλυνση του κυκλοφοριακού προβλήματος στα μεγάλα αστικά κέντρα του νησιού.
Β.2. ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΠΥΛΩΝΑΣ: Ηλεκτροκίνηση
Ο δεύτερος πυλώνας μέτρων αφορά την ηλεκτροκίνηση, και συγκεκριμένα στοχεύει στην μείωση του ποσοστού των συμβατικών οχημάτων του κυπριακού στόλου από το 97% που είναι σήμερα, στο 70% και ταυτόχρονη αύξηση του αριθμού των ηλεκτρικών οχημάτων που διακινούνται στο κυπριακό οδικό δίκτυο στο 8%, ποσοστό που αντιστοιχεί σε περίπου 85000 ηλεκτρικά οχήματα, μέχρι το 2030. Τα μέτρα που θα βοηθήσουν στο στόχο αυτό περιλαμβάνουν τα σχέδια χορηγιών για την αγορά καινούργιου ηλεκτρικού οχήματος, είτε αυτό αποτελεί αυτοκίνητο, είτε ποδήλατο, είτε οποιοδήποτε άλλο όχημα, τα Σχέδια χορηγιών για την εγκατάσταση σταθμών επαναφόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων, καθώς επίσης και την ανανέωση του στόλου των δημόσιων λεωφορείων με ηλεκτρικά λεωφορεία. Τα μέτρα αυτά αναμένεται να έχουν την πιο άμεση επίδραση στην μείωση της εκπομπής ΑτΘ από τον τομέα των μεταφορών, ενώ συνεισφέρουν σημαντικά και στον εθνικό στόχο αύξησης του ποσοστού χρήσης Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας.
Γ. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Το περιβαλλοντικό και ενεργειακό πρόβλημα αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα της σύγχρονης κοινωνίας και η επίλυση του είναι πλέον επιτακτική, τόσο για την εξασφάλιση ενός αναβαθμισμένου επιπέδου ζωής της δικής μας, αλλά και των επόμενων γενεών, όσο και για την ευθύνη που έχουμε απέναντι στο περιβάλλον και τον πλανήτη μας. Οι περιβαλλοντικές επεμβάσεις, οι πράσινες αλλαγές στην καθημερινότητά μας και οι καλλιέργεια μιας λιτής και οικολογικής νοοτροπίας βοηθούν τόσο το περιβάλλον όσο και εμάς τους ίδιους, αφού βελτιώνουν τις πόλεις μας, τις υποδομές μας και την ποιότητα ζωής μας! Είναι ανάγκη όλοι να αγκαλιάσουμε αυτές τις νοοτροπίες και να προσπαθήσουμε σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό να πετύχουμε τους στόχους της πράσινης μετάβασης.
Μαρία Καμένου
Εκτελεστικός Μηχανικός,
Κλάδος Βιώσιμης Κινητικότητας,
Public Works Department
Γενική Γραμματέας
Συμβούλιο Προώθησης Χρήσης Ποδηλάτου,
Ministry of Transport, Communications and Works
Μέλος συντακτικής ομάδας ΕΣΕΚ
&
Μέλος Τεχνικής Επιτροπής 7:
Βιώσιμες και Έξυπνες Μεταφορές
Σύστημα Διακυβέρνησης Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ), Κύπρου
